Nomen Nescio (1) ~ Portrait of a Young Man
Sotheby’s, Old Master and British Paintings Day Sale,
London 8 December 2011,
Lot 226 (estimation: 6,000-8,000 GBP)
catalogue
Hendrick Berckman (Klundert 1629 – Middelburg 1679)
Signed and dated lower right: H. Berckman S.(?) Fecit/1650
(HB in ligature)
Oil on oak panel
101.8 x 75.9 cm
How awful – when you see a portrait like the one above and the description is nothing more than ‘Portrait of a Young Man’. I am posting this portrait because it is painted by Hendrick Berckman, a painter known for having depicted quite the number of Dutch merchants, regents, and other social climbers of the seventeenth century. Chances are very high, that I may count this proud young man in his twenties (or thirties?) among the many people in my research databases of the Zeeland elite. But will I ever find the name that belongs to his face? It is not very likely at this point, and it pains me. There is no coat of arms, no sign hinting to his identity – merely the rich cloth of his apparel, the gloves in his right hand that could be hinting to a (upcoming?) marriage, and the fact that he looks like most seventeenth century men. He’s Dutch and most likely from Zeeland, that is not a fact written in stone, but after having studied other works painted by Berckman, it is something I do dare to say at this point. The only thing that could save him from this lingering in the shades of eternal anonymity is the provenance, but even then – a probability is the highest reachable, a full certainty it will never become.
Oh – how – awful! And he just looks like the man who would have thoroughly hated it to end up being unknown.
8 comments on “Nomen Nescio (1) ~ Portrait of a Young Man”
Leave a comment
JMATFH Van Haart
RSS
The Blue Blot 
Pingback: Nomen Nescio (2) – Pride of Parents « The Blue Blot
Beste,
De naam van de geportretteerde is wellicht gevonden: vermoedelijk is het werk namelijk een zelfportret van Berckman. Vergelijk het portret maar eens met de prent met het portret van Berckman gegraveerd door C. Waumans: RKD IB-nummer 2000286.
Op het portret zou Berckman dan 21 jaar oud zijn, hetgeen past binnen je schatting van de leeftijd van de geportretteerde. De pinkring die op genoemde gravure te zien is ontbreekt nog op het schilderij.
Als het inderdaad een zelfportret is heeft Berckman een prachtig stuk geschilderd om zijn kunnen te tonen. Een stuk dat hem vele opdrachten kan hebben opgeleverd.
Ik ben erg benieuwd naar je reactie,
met vriendelijke groet,
Kees Beaart
Beste heer Beaart,
Dank voor uw bericht; het is altijd interessant te lezen wat anderen denken en soms komt het inderdaad voor dat je gezamenlijk tot een oplossing van het vraagstuk komt.
Gezien de houding op het geschilderde portret, de stijl van kleden en het formaat van het doek vraag ik mij of dit een zelfportret is; persoonlijk denk ik van niet. Dit soort gravures werd, naar wat ik weet, vaak in de stijl van bestaande portretten gemaakt en daarvoor verschilt het toch teveel. Daarbij het feit dat al die geportretteerde zeventiende-eeuwse mannen sterk op elkaar lijken (weldoorvoed, welgesteld, tikje arrogant). Alleen heel kenmerkende gelaatstrekken of objecten die verwijzen naar bijvoorbeeld een naam, afkomst of beroep zouden het verschil kunnen maken.
Wel mijn dank voor de verwijzing naar de gravure (http://ib.rkd.nl/showobject.mhtml?ib=2000286); tot mijn schande moet ik bekennen vele van zijn clienten te hebben gezien en bestudeerd, maar nog niet eerder het portret dat ooit van hem zelf werd gemaakt.
Ik ben buitengewoon gefascineerd door deze schilder die het voor elkaar kreeg om admiraal De Ruyter meerdere malen te schilderen wat iets zegt over de reputatie van de schilder in zijn tijd. En toch is de man vrijwel onbekend ( en dan vooral nog in Zeeland zelf ) in tegenstelling tot de grote namen uit die tijd die allen uit grote steden kwamen. Spijtig dat ook vanuit de provincie en zelfs het Zeeuws museum hier niet aan gewerkt wordt.
Er is inderdaad weinig bekend over deze schilder. Hoewel er niet direct of actief onderzoek wordt gedaan naar Berckman vanuit de gevestigde instellingen, kan ik u wel zeggen dat er op het moment wel degelijk onderzoek wordt verricht naar zijn leven en werk; dit maakt deel uit van een groter onderzoek naar de Zeeuwse portretschilders en hun clienten. Ik ben hier zelf ook bij betrokken. Dank voor uw reactie, het is goed te weten dat er meer mensen zijn met belangstelling voor het werk van deze (inderdaad vergeten) schilder.
Beste heer Van Haart,
Hartelijk dank voor uw reactie.
Dat de gravure niet gemaakt is naar het paneel uit 1650 dat door Sotheby’s werd aangeboden in december ben ik volledig met u eens. Dat heb ik zeker ook niet beweerd. Dergelijke gravures wijken inderdaad vrijwel niet af van het schilderij waarnaar zo’n gravure is gemaakt. Waarschijnlijk is het zelfportret van Berckman, waarnaar de gravure wel gemaakt is, van wat latere datum dan het paneel. Ik gaf ook al aan dat de pinkring van Berckman op de gravure op het schilderij nog ontbreekt. Berckman huwde in 1658 met Cornelia Verpoorten. Wellicht is de gravure (en het zelfportret waarnaar deze gravure gemaakt is) rond of na 1658 door Coenraet Waumans gestoken.
Ik heb niet zo maar gesteld dat de persoon op het portret Hendrick Berckman zelf is. Ik meen enkele treffende gelijkenissen te zien bij vergelijking van de gravure en het betreffende portret: haar, wenkbrauwen, neus, snor, lippen, kin en onderkin zijn vrijwel identiek. Dat Berckman zich wel eens afbeeldde als gegoede burger blijkt eveneens uit de gravure. Hoewel er duidelijke verschillen zijn aan te wijzen m.b.t. de kleding, zijn er wat betreft de kleding ook diverse overeenkomsten: kanten kraag met puntwerk en akers, donkere kleding en lichte mouwen met linten. Het lijkt mij zeer aannemelijk dat Berckman dergelijke portretten maakte om gegoede burgers ertoe aan te zetten een portret bij hem te laten vervaardigen. Dit zou het portret, als het een zelfportret is, mogelijk uniek maken. Ik vraag mij af of het in de literatuur bekend is dat portretschilders om deze reden zelfportretten, gekleed als gegoede burger, vervaardigden.
Van Wallerant Vaillant is wel een trompe-l’oeil bekend, waarvan vermoed wordt dat hij die in 1658 vervaardigde om portretopdrachten te krijgen bij de verkiezing van de Duitse keizer in Frankfurt, waar Wallerant, met zijn broer Bernard, aanwezig was. In 1658 vervaardigde Vaillant overigens verschillende portretten waarvan de naam van de afgebeelde persoon onbekend is.
Hierbij verzoek ik u nogmaals de gravure en het paneel nauwkeurig met elkaar te vergelijken. Wellicht komt u dan tot dezelfde conclusie als ik en is uw bovenstaand probleem alsnog opgelost.
met vriendelijke groet,
Kees Beaart
Beste Andre en heer Van Haart,
Er is inderdaad helaas vrij weinig belangstelling voor Hendrick Berckman.
Als in 2017 het 800 jarig bestaan van Middelburg wordt gevierd, zou dat meteen een aanleiding kunnen zijn om werk van Zeeuwse schilders uit de Gouden Eeuw onder de aandacht te brengen. Dat zou heel goed passen bij de inzending bij “800 jaar Middelburg” het 400 ste geboortejaar van Johannes Goedaert, een
St. Lucasgildebroeder van Berckman, te herdenken. Zie http://www.800jaarmiddelburg.nl
Bij de inzendingen op deze site heeft Goedaert momenteel de meeste “likes”.
Bijzonder verheugd ben ik te vernemen dat momenteel onderzoek verricht wordt naar Zeeuwse portretschilders en hun cliënten. I.v.m. dit onderzoek is het van belang te vermelden dat de datering van “Portrait of a Young Man” bijgesteld dient te worden. Het portret is niet in 1650 vervaardigd, maar in 1656. Zie RKD Images bij Afbeelding nr. 0001342342. Helaas is de afbeelding nog niet gescand, maar informatie m.b.t. het schilderij is wel opgenomen. Desgewenst kan ik een foto van de signatuur en datering opsturen. De correcte datering is van groot belang bij identificering van de afgebeelde heer, omdat het werk dus niet in Leiden, maar in Berckmans Middelburgse periode is vervaardigd.
Als het mogelijk is zou ik, als verzamelaar van werk van gildebroeders van Johannes Goedaert, graag informatie ontvangen over het betreffende onderzoek en er eventueel bij betrokken willen worden.
met vriendelijke groet,
Kees Beaart
Mijnheer JMATFH Van Haart,
Ik heb U trachten te bereiken via mail. Maar het is mij niet duidelijk of deze zijn aangekomen. Vandaar deze reactie.
met vriendelijke groet ,
Andre